Net even ten noorden van Arnhem, aan de rand van de Veluwe ligt Omlab, een biocirculaire ontwerpstudio. Omlab ontwikkelt 3D-printbare en biologisch afbreekbare materialen uit reststromen. Zo wordt bijvoorbeeld doorgespoeld wc-papier, dat door de rioolwaterzuivering als restmateriaal wordt aangeboden, omgezet voor hoogwaardige toepassingen. Dit restproduct wordt tot nu toe vooral verwerkt in asfalt of bermpaaltjes. Omlab maakt er een pasta van waarmee kan worden geprint. Ook andere restmaterialen worden gebruikt, zolang het maar vezels bevat en er een bindmiddel aan kan worden toegevoegd. Als bindmiddel wordt gebruik gemaakt van Alginaat (bruinwier), Kaumera (ook een biologische afbreekbare reststroom uit de rioolwaterzuivering) en Calciet (reststof uit de drinkwaterzuivering). Kleuren ontstaan door toevoeging van bijvoorbeeld Waterijzer (komt vrij bij de ontijzering van grondwater) en baksteenpoeder. Dit zijn circulaire stoffen die hun kleur behouden.

Naast het ontwikkelen van een businesscases, werkt Omlab aan de zogenaamde nature case. Het product moet niet alleen interessant en relevant zijn voor de mens, maar voor het hele natuurlijke ecosysteem. ‘Om’ staat daarbij voor radicaal anders denken. Op de R-ladder voor circulariteit staat Rethink op de tweede plaats. Voor Omlab staat het bovenaan, zij willen een ingrijpende verandering binnen de bouwwereld veroorzaken. De huidige 40% van de mondiale CO2 uitstoot móet omlaag.

Omlab werkt veel met ontwerpers, kunstenaars, wetenschappers en technologen. De kunstenaars en ontwerpers prikkelen de verbeelding. De wetenschappers en technologen verbeteren het product en de toepassingen ervan. Omlab stond in 2022 op de Dutch Design Week in Eindhoven met een wc-wand die geprint is uit hergebruikt wc-papier. Dankzij dit project kwam Omlab in contact met TNO en de Avans Hogeschool. TNO heeft het materiaal getest en dit is momenteel even sterk als gipsbeton. De sterkte en levensduur van beton wordt nog niet gehaald omdat het materiaal biologisch afbreekbaar is, maar de milieukostenindicatie is de helft van die van beton-printen. Als het materiaal buiten in de natuur terecht komt, dan is het binnen een paar jaar volledig afgebroken. Wormen vinden het erg lekker en komen eropaf. Omlab werkt met biologen om dit te monitoren.

Samen met ontwerpers en productontwikkelaars worden nieuwe producten en materialen ontwikkeld. Een betontechnoloog die meer circulair wilde werken heeft geëxperimenteerd met koeienpoep. Ook reststromen uit restaurants, zoals olijvenpitten en mosselschelpen, zijn als grondstoffen verwerkt in producten.

Printen is een materiaal besparende, maar ook arbeidsintensieve techniek. Omlab onderzoekt daarom ook andere productiemethoden om de capaciteit op te schalen, zoals persen en extruderen. Momenteel is Omlab hierover in gesprek met Neolithic, een industrieel robotisch printbedrijf en winnaar van de RIONED Innovatieprijs 2024. Met dit bedrijf onderzoekt Omlab hoe er minder beton gebruikt kan worden vanuit de slogan “beton waar het moet, bioprint waar het kan”.

Alle materialen die Omlab ontwikkelt worden getest, zodat het gesprek met de industrie beter kan worden gevoerd. Met materiaalsamples proberen ze de gebouwde wereld te inspireren om radicaal te veranderen en te vergroenen. Partijen uit de bouw en infra tonen dan ook steeds meer interesse. Binnenkort worden in Arnhem en Delft proefopstellingen geplaatst van een biotaludtegel die Omlab in een samenwerking met de gemeente Arnhem, aannemer Van Gelder en betonbedrijf Morssinkhof heeft doorontwikkeld.