Het Hof van Cartesius is een coöperatieve werkplaats in Utrecht die voor 90% is gebouwd met reststromen. Het Hof richt zich op ondernemers die de circulaire economie zelf willen realiseren. Initiatiefnemers Charlotte Ernst, Bianca Ernst en Simone Tenda hebben in 2017 een open call van de gemeente Utrecht gewonnen uit twintig inzendingen. Zij hebben de strook grond langs het spoor gekocht en in korte tijd de eerste fase van het Hof ontwikkeld. Inmiddels bestaat het complex uit acht gebouwen met 3.500 m2 werkruimte en 1.500 m2 collectieve buitenruimte. Het Hof is een proeftuin voor circulair en groen ondernemen.

De panden zijn gebouwd van sloop- en restmaterialen. De constructie is ontworpen en gebouwd door een eigen architect en constructeur. De gebruikers doen zelf de afbouw van de gevels en het binnenwerk. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van restmaterialen, bijvoorbeeld partijen die qua kleur zijn afgekeurd. Ook wordt er veel hout gebruikt, zowel in de constructie als in de gevels, maar ook materialen uit de infrabouw. ProRail heeft een Marktplaats ingericht met gebruikte materialen die worden aangeboden, waarvan goed gebruik is gemaakt. Zo is rails verwerkt in de constructie en zijn treinramen in de gevels aangebracht.

Het project is welstandsvrij. Wel is met de gemeente een afspraak gemaakt dat een eigen architect het ontwerp- en uitvoeringsproces begeleidt. Het project heeft een permanente bouwvergunning en moet dus aan alle bouwcriteria voldoen. De gemeenteambtenaren vonden het in het begin een moeilijk project. Ze waren niet gewend aan circulaire projecten met veel houtbouw. Aan het einde van het toetsingsproces wilde de ambtenaren van Toezicht & Handhaving een foto plaatsen van het project op hun Instagram account. Dat was een mooie blijk van waardering.

Het complex heeft nog geen energielabel, maar daar wordt aan gerekend. Het zal waarschijnlijk uitkomen op A++. Het Hof van Cartesius heeft warmtepompen geïnstalleerd, is all electric en maakt gebruik van groene stroom uit windmolens en eigen zonnepanelen. De gebruikte materialen leveren soms warmteverlies op maar tijdens de energiecrisis zijn de kosten laag gebleven.

Inmiddels bestaat de community uit ruim 110 creatieve makers, kunstenaars en kleine ondernemers. De buitenruimte is een essentieel onderdeel van het project. Er zijn geen gangen in de gebouwen en alle ontmoetingen vinden buiten plaats. Hier wordt samen getuinierd, gegeten en er worden activiteiten georganiseerd. Meedoen is belangrijk. De hofleden hebben een solidarityshop opgezet waar producten gratis worden aangeboden aan mensen met een kleine beurs. Er is een kapper, een masseur, acupunctuur en vegan horeca. Ook worden er veel activiteiten georganiseerd, zoals kookworkshops, open ateliers en DIY-meetups waar je zelf leert om je apparaten te repareren. Eens per jaar wordt in het Hof de Week van de Circulaire Economie georganiseerd. Beleidsmakers, strategen, teamleiders en innovatiemanagers komen dan verkennen wat hun volgende stap in de circulaire economie kan zijn.

Eén van de initiatieven in het Hof is Buurman; een coöperatieve bouwmarkt voor gebruikte bouwmaterialen. Je kan er materialen kopen en workshops volgen om het te leren bewerken tot meubels of andere producten. Inmiddels is het concept ook neergestreken in Antwerpen, Rotterdam, Den Haag. Vestigingen in Gent, Arnhem en Rotterdam staan op stapel.